Kỹ thuật sắc thuốc trong Đông y

1. Lượng nước khi sắc

Nước dùng để sắc  là nước tinh khiết, không bị ô nhiễm. Lượng nước cũng có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thang. Nước quá nhiều, thời gian đun kéo dài, có thể làm tổn thất hoặc mất một số hợp chất trong bài. Ngược lại, nước quá ít, sẽ khiến các hợp chất trong bài khó hòa tan vào trong nước. Thực ra, lượng nước nhiều hay ít là tùy thuộc vào trọng lượng, thể tích và tính thấm nước của các vị trong thang 

Khối lượng thuốc bằng nhau, nhưng nếu chất thuốc mềm xốp, có độ hút nước cao, cần tăng thêm nước. Chất th chắc đặc, độ hút nước thấp nên giảm bớt nước đi. Trong thang th có nhiều thứ lá, hoa (chất nhẹ xốp) cần tăng thêm nước. Thuốc có nhiều loại rễ, củ, khoáng vật nên giảm bớt nước đi. 

Nhìn chung phần lớn các loại thuốc, sau khi cho thuốc vào nồi hoặc vào ấm, có thể đổ một lượng nước sao cho nước ngập trên mặt thuốc khoảng 2-5 cm. Lượng nước chắt ra sau khi sắc xong lại phụ thuộc vào nhiệt độ và thời gian sắc.

2. Nhiệt độ khi sắc thuốc

Nhiệt độ khi đun thuốc có ảnh hưởng lớn đến chất lượng thuốc, do đó cần chú ý theo dõi để có thể xử lý kịp thời.

- Nhiệt độ quá lớn, có thể làm cho nước th trào ra ngoài, gây lãng phí và phần th dưới đáy nồi bị cha’y .Thu cháy chất th  cũng bị thay đổi, cần phải bỏ đi, không nên cho thêm nước vào đun lại.

- Nhiệt độ quá nhỏ thì không đủ độ nóng để hòa tan các hợp chất của thuốc nên hiệu quả của thuốc cũng bị giảm đi.

- Khi đun cần đậy vung kín. Nếu dùng lửa nhỏ mà mở vung, thì nước không sôi lên được, phần thuốc phía trên khô và trương lên, phần thuốc ở dưới lại rất dễ bị cháy.

Các thang đều được sắc theo phương thức: Đun nhiệt to cho sôi lên, rồi đun nhỏ lửa. Riêng đối với các thang thuốc giải cảm, thanh nhiệt, thuốc có mùi thơm (chứa tinh dầu), cần dùng nhiệt to nấu nhanh, để tránh tinh dầu bị mất đi quá nhiều. Đối với những loại thuốc bổ, vị đậm, chất th đặc chắc, sau khi dùng lửa to đun sôi, cần dùng nhiệt nhỏ nấu trong thời gian dài, để cho các chất trong vị thuốc tiết ra

3. Thời gian sắc 

Thời gian sắc một thang không cố định, mà tùy thuộc vào loại, công năng của bài. Cụ thể:

- Thuốc bổ: Các thang bổ thường gồm nhiều vị từ các loại củ, rễ cây... Cho nên thường cần sắc kỹ để cho th hòa tan hết vào dung dịch. Với các thang bổ, cần dùng nhiệt độ cao, đun cho sôi lên, sau đó hạ nhiệt - dùng lửa nhỏ đun kỹ, nước đầu cần sắc trong khoảng 45 phút, các nước sau khoảng 30 phút